Natura 2000 Leudal
Wat is Natura 2000 ?
Het Leudal is een zeer bijzonder natuurgebied. Om die reden is een groot deel van het Leudal uitgeroepen tot Natura 2000 gebied. Het doel van Natura 2000 gebieden is de biodiversiteit van Europa veilig te stellen. De Europese Unie ontwikkelde daartoe een netwerk van de meest waardevolle Europese natuurgebieden: Natura 2000. Dit netwerk van beschermde gebieden moet ervoor zorgen dat er geen planten en dieren meer verdwijnen.
Waarom is het Leudal een Natura2000-gebied?
Het Leudal is een Natura2000-gebied vanwege tien bijzondere habitattypen en -soorten. De vastgestelde begrenzing waarbinnen deze voorkomen, is op de kaart weergegeven. Het gaat om Elzenbroekbossen, Elzen-Vogelkersbossen, Eiken-Haagbeukenbossen, Beuken-Eikenbossen met Hulst, Oude Eikenbossen, Blauwgraslanden, Beken met waterplanten en Rivierdonderpad, Bittervoorn, Kleine modderkruiper en Bever. De Elzenbroekbossen en de Elzen-Vogelkersbossen liggen het dichtst bij de beek. Op de beekdalhellingen komen Eiken-Haagbeukenbossen voor en Beuken-Eikenbossen en oude Eikenbossen liggen nog hoger en droger. De aan grondwater gebonden Blauwgraslanden liggen in het beekdal en in Beken met waterplanten moeten bepaalde plantensoorten voorkomen, zoals Fonteinkruiden en Waterranonkel, evenals de drie vissoorten en de Bever.
Het ontstaan van het Natura2000-gebied
Het Leudal is vooral gevormd tijdens de laatste IJstijd, het Weichselien, tussen 120.000 en 10.000 jaar geleden. Door hevige zandstormen werden vanuit het westen enorme hoeveelheden zand aangevoerd, waardoor dikke pakketten dekzand zijn afgezet. Na de ijstijd werd het klimaat warmer en natter. Neerslag stagneerde in afvoerloze laagten, waarbij kleine hoogveentjes ontstonden, én er vormden zich beken die zich in de zandpakketten gingen insnijden. Daarbij ontstonden de voor het Leudal zo kenmerkende ravijnachtige beekdalen. Ook stoven op veel plekken weer zanden op om verderop als zandruggen neergelegd te worden. Er vormden zich uitgestoven laagten en opgestoven, langgerekte zandruggen. Op de geomorfologische kaart van het Leudal zijn deze bijzondere reliëfvormen goed te zien.
Hoe worden de natuurwaarden in stand gehouden?
Het landschap van het Leudal is van een natuurlandschap veranderd in een steeds intensiever gebruikt cultuurlandschap. Bossen werden gekapt, heidevelden ontstonden en “woeste” grond werd landbouwgrond. Door ontwatering, drinkwaterwinning en de aanleg van het Lateraal Kanaal hebben we nu te maken met verdroging. Het doel van Natura2000 is om die verdroging tegen te gaan, onder andere door de inmiddels al gerealiseerde hermeandering van rechtgetrokken beken en het omvormen van donker naaldbos naar loofhout.
De invloed van teveel stikstof in de lucht wordt teruggedrongen, omdat de habitats en soorten ernstig bedreigd worden als gevolg van “overbemesting” en overwoekering door planten en bomen die graag veel stikstof gebruiken.
Er komen ook maatregelen om de toegenomen recreatiedruk beter te spreiden. De invloed daarvan neem steeds verder toe door het los laten lopen van honden, het bewandelen van daarvoor niet bedoelde kleine paadjes, drukte van mountainbikes, motorcrossers en quads. De bodemerosie in het gebied neemt daardoor toe.
Het Leudal heeft veel te bieden
Door het uitgebreide stelsel van wandelpaden is vrijwel elk deel van het gebied goed te bezoeken. Er zijn gemarkeerde wandel- en fietsroutes die zijn verbonden met het landelijke knooppuntenstelsel. Fietsen mag overal op de paden, behalve waar is aangegeven dat het niet is toegestaan. Dat geldt uiteraard ook voor mountainbikers. Natuurlijk is gemotoriseerd verkeer niet toegestaan, evenmin als het vliegen met drones. Voor ruiters zijn er enkele ruiterroutes en er is zelfs een route voor aangespannen voertuigen.
Een bijzondere voorziening voor mindervaliden en rolstoelgebruikers is het Elisabethpad. Vanuit het Bezoekerscentrum Leudal kan men via dit pad zowel naar de oost- als de westkant van het natuurgebied gaan. Ook de tuin van voormalig klooster St. Elisabeth is geheel ontsloten.
Naast deze voorzieningen is het gebied zeer geschikt voor het beleven van hobby’s als schilderen, fotograferen, natuurbeleving, atletiek of gewoon al wandelend genieten van het boeiende en veelzijdige landschap.
Meer informatie over het Natura2000-gebied?
Informatie over het Leudal is op veel plekken te vinden. Over het Natura2000-beleid kan men van alles tegenkomen op de website van Natura 2000 (www.natura2000.nl), de website van het Rijk (www.rijksoverheid.nl), maar ook de websites van Staatsbosbeheer (www.staatsbosbeheer.nl) en het Waterschap Limburg (www, waterschaplimburg.nl) bieden informatie. Nog dichter bij huis is informatie te vinden op de website van Bezoekerscentrum Leudal (www.bezoekerscentrumleudal.nl).